Categorie: Journalistiek

Centre for Bold Cities - hoofdbeeld (Margriet Osinga)

Onderzoek voor het Centre for Bold Cities: spot alle camera’s in Rotterdam

Centre for Bold Cities - hoofdbeeld (Margriet Osinga)
Beeld: Margriet Osinga

We gaan iets leuks/megalomaans/belangrijks doen met het Leiden-Delft-Erasmus Centre for BOLD Cities: camera’s spotten in Rotterdam. Dinsdagmiddag 28 oktober trappen we dat onderzoek af in Het Nieuwe Instituut. Kom je ook?

Wie om zich heen kijkt, ziet steeds meer digitale camera’s. Van de overheid, hoog in lantaarnpalen. Maar ook van de NS en RET, rondom winkels, op bedrijventerreinen, en natuurlijk zo ongeveer elk huis met een Ring of Nest.

Tegelijkertijd weet niemand echt wie er meekijkt, wat er met die gegevens gebeurt, voor welk doel ze er hangen, en wat dit doet met mensen op straat. Bovendien is er amper een gesprek over: niet in de maatschappij en niet in de politiek.

Daar willen we verandering in brengen. In de komende anderhalf jaar ontwikkelen we* daarom een app. Hiermee willen we Rotterdammers in staat stellen om zoveel mogelijk camera’s te fotograferen en te registreren die het publieke domein (gevraagd en ongevraagd) in de gaten houden. We maken daarvan een prachtige kaart en database, zodat duidelijk(er) is hoe de stad ervoor staat. Zo willen we het gesprek met de stad en de politiek aangaan over waarom dit gebeurt, wat dit betekent voor je veiligheid en privacy, wie hier de winnaars en verliezers van zijn, en hoe het eventueel anders kan.

Da’s nogal een project. En dus starten we dit onderzoek op dinsdag 28 oktober met een feestelijke middag in het Nieuwe Instituut. Tussen 15 en 17 uur vertelt academisch directeur Jiska Engelbert wat we gaan doen, laten kunstenaars Roos Groothuizen en Maarten Inghels zien waarom zij camera’s kritisch in hun werk gebruiken, presenteert journalist Rens van de Plas zijn Woeste Grond-onderzoek naar de camera-situatie in Eindhoven, en maken Annet Van Otterloo en mustapha eaisaouiyen duidelijk wie hieraan mee moet doen (spoiler: iedereen!).

En om het feest compleet te maken, kun je van tevoren tussen 13 en 15 meedoen aan een camera-spot-tour, waarin professionele cameraspotters Tom van Arman en Mike de Kreek je meenemen in en rondom Museumpark om verborgen en exotische cctv-parels te ontdekken en te bespreken.

Deelname aan alles is gratis, je hoeft je alleen even te registreren. Meer info over de middag vind je bij het Centre for Bold Cities.

(vragen, opmerkingen, ideeën? bel, mail of reageer vooral, ik ben heel benieuwd)

*en dat ‘we’, dat is een bont consortium van academische onderzoekers, journalisten, burgercollectieven, studenten, ambtenaren, techneuten en andere geïnteresseerden. Meerstemmigheid is de nieuwe autocratie.

Ruha Benjamin at De Dépendance in Arminius. Photocredits: Aad Hoogendoorn

Ruha Benjamin over technologie: “Goede oplossingen zijn niet nieuw-achtig, maar oprecht nieuw”

Ruha Benjamin at De Dépendance in Arminius. Photocredits: Aad Hoogendoorn
Ruha Benjamin at De Dépendance in Arminius. Photocredits: Aad Hoogendoorn

Soms, heel soms, ben je op een avond waarop opeens heel veel duidelijk wordt. Zoals deze maand in Debatpodium Arminius, waar De Dépendance een avond organiseerde met de hoogleraren Ruha Benjamin en Sennay Ghebreab, geleid door Marianne Klerk.

Het ging over het belang van verbeelding, en dan vooral hoe technologie ons daarbij tegenwerkt. Over hoe technologie ons elke keer fopt en ons laat geloven dat ze een geweldige oplossing biedt, terwijl het meestal oude wijn in nieuwe zakken is. Over hoe technologie echokamers creëert waarin we enkel oplossingen verzinnen voor niet-bestaande problemen. Over hoe technologie historische misstanden consolideert en versterkt. En over hoe we moeten stoppen technologie beter te maken, omdat we eerst onszelf beter moeten maken.

Maar het was niet alleen doom and gloom. We hoorden ook hoe we technologie tegen the powers that be kunnen inzetten. Over waarom we niet moeten leeglopen op frustratie en strijd, maar onze kostbare energie moeten inzetten voor het goede. En over waarom we altijd moeten zoeken naar plekken waarin we kunnen blijven spelen en dromen, en ons niet conformeren aan discutabele verwachtingen en eisen.

Zoiets. Dus om dat alles niet te vergeten (want als iets snel wegsijpelt, dan is het inspiratie), achterhaalde ik bij mezelf wat dé tien inzichten waren die ik van anderen hoorde en bij mezelf bemerkte. Het resultaat vind je terug bij Leiden-Delft-Erasmus Centre for BOLD Cities, waar we aan dezelfde zaken werken.

En heb ik iets gemist? Dan hoor ik het heel graag, al was het maar om verder te praten over het geweldige concept van de artificial intelligentsia (hoi Jeff & Elon!).

ad-voorpagina-verjaardag-inge-janse

Onlogische, lange en onnodige ritten: misbruik taxivervoer asielzoekers blootgelegd

Ik kende al het concept van over je graf heen regeren. Vanochtend lukte iets nieuws: over mijn graf heen schrijven.

ad-voorpagina-verjaardag-inge-janse
(nee, dit was niet de cover in kwestie, maar deze is te goed om niet vaker te gebruiken – red)

Oftewel: opeens stond mijn naam weer op de voorpagina van AD.nl, vanwege de organisatorische en financiële gatenkaas die het taxivervoer van asielzoekers heet (SO naar GezondheidsZorg Asielzoekers (GZA)).

Begin dit jaar deed ik daar samen met de immer vasthoudende Cyril Rosman onderzoek naar. Ik sprak tientallen bronnen (hoera voor LinkedIn trouwens) en las oneindig veel documenten (het fundament van de overheid, we zouden er de Atlantische oceaan mee kunnen dempen). Maar terwijl alles erop wees hoe het zat, miste nog één ding: Het Grote Bewijs.

Die queeste lag stil toen ik deze zomer vertrok, maar door een onfortuinlijke (of opzettelijke, je weet het nooit) openbaarmaking van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) bij een WOO-verzoek (met dank aan Ariën Prins, onthoud die naam), ging die bal toch weer rollen. Cyril wist alle info die we al hadden verzameld prachtig terug te brengen tot een hallucinant verhaal over spookritten, gegevensmisbruik, boodschappenritjes en bevallingen op een snelweg.

(en nee, dat was het qua back log van onderzoeksverhalen bij het AD, das Spiel ist aus, doei!)

Centre for Bold Cities - hoofdbeeld (Margriet Osinga)

Onderzoeksjournalist digitalisering bij het Centre for Bold Cities

Centre for Bold Cities - hoofdbeeld (Margriet Osinga)
Beeld: Margriet Osinga

Allemaal leuk en aardig dat digitalisering op steeds meer plekken opduikt, maar stellen we wel voldoende kritische vragen bij al die slimme camera’s, overheidsalgoritmen, datagenererende deelmobiliteit en u- en dystopische smart cities? Welke vragen zijn überhaupt het waard om te stellen? En waarom is hier zo weinig aandacht voor?

Precies daarnaar doet het Leiden-Delft-Erasmus Centre for Bold Cities onderzoek. En sinds begin dit jaar probeer ik bij hen de werelden van academisch onderzoek en maatschappelijke realiteit via onderzoeksjournalistiek met elkaar te verbinden.

Denk aan een podcast over waarom er zo weinig kritische aandacht is voor digitalisering, of een journalistiek citizen science-project om zoveel mogelijk sensoren in de publieke ruimte te verzamelen. Maar ik maak ook datawandelingen om met betrokkenen in gesprek te gaan over de voor- en nadelen van digitalisering in de publieke ruimte, en ik help mijn collega’s om hun slimme onderzoek te vertalen naar begrijpelijke verhalen.

En ja, nu ben ik een onderzoeksjournalist die niet bij een medium werkt. Per onderzoek kijk ik dus met welk medium ik samen kan optrekken. Gelukkig werk ik samen met Jiska Engelbert, Arthur De Jaeger en Merlina Slotboom, plus het enorme netwerk dat om deze club heen zit, dus het komt goed. Hoop ik.

Benieuwd geraakt? Of heb je een idee? Ik hoor het graag!

2024-12-dennis-de-gruijter

Radio: Dennis de Gruijter vertelt over waarom je van metal filosoof wordt (en omgekeerd)

2024-12-dennis-de-gruijter

Heel, héél af en toe volg ik een cursus filosofie, liefst bij Centre Erasme. Dus toen ik gewezen werd op het bestaan van stoïcijns-metal-filosoof Dennis de Gruijter, wilde ik niets liever dan hem in mijn radioprogramma krijgen. En zo geschiedde. Inclusief zijn dochter!

Vanochtend, op weg naar mijn werkplek, luisterde ik de podcast terug. Dit is volgens mij wel waarvoor ik al zeven jaar dit doe. Dennis legt absurd helder uit wat stoïcijnse filosofie is, plaatst het in het grotere kader van humanisme, hedonisme, satanisme en nihilisme, licht toe hoe filosofie kan zorgen voor een goed/beter leven, vertelt geweldige anekdotes, en neemt toffe platen mee die dit alles illustreren. Plus: zijn dochter.

Dus vol goede moed ga ik in 2025 jaargang 8 in van Dood & Verderf. Ik wil daarin heel graag iets doen met de rol van metal bij uitvaarten, de beste (en slechtste) metaldocu’s, het literaire aspect van metalteksten, en een overzichtswerk van de aller-, aller-, állerslechtste covers die metalbands maakten van ‘normale’ platen. Plus alles waar ik nog niet aan heb gedacht. Alle suggesties wie ik daarvoor moet hebben, hoor ik graag.

Maar nu eerst de editie met Dennis. Luisteren kan via de website of direct via Spotify.

fontys-journalistiek-inge-janse

Coach onderzoeksjournalistiek bij Fontys Journalistiek

fontys-journalistiek-inge-janseOmdat uiteindelijk iedereen coach wordt, ben ik dat ook alvast geworden. Het kan maar gedaan zijn.

Oftewel: sinds deze week coach ik studenten onderzoeksjournalistiek van Fontys Journalistiek. Samen met (lees: in de schaduw van) mijn collega-coach Thijs van den Houdt (en onder de vleugels van mijn begeleider Judith (Juno) Popken) help ik studenten om ervaring op te doen met en beter te worden in onderzoeksjournalistiek.

Dat vind ik natuurlijk te gek, want er is weinig leuker dan mensen te inspireren (dat hoop ik althans) en te helpen worden wat zij willen zijn. De eerste les heb ik overleefd (en de studenten ook), dus ik heb goede hoop.

(volgens Flux.ai zag het er als volgt uit, spot on volgens mij)

ad-voorpagina-verjaardag-inge-janse

Afscheid van een krant: van dienstverband naar onbekend land

ad-voorpagina-verjaardag-inge-janseIt was the best of times, it was the worst of times. Na 2 jaar als onderzoeksjournalist bij AD.nl ben ik gestopt. We pasten niet bij elkaar, en dus kostte het meer energie dan het opleverde.

Natuurlijk was het niet enkel rampspoed. Verre van. Ik maakte tientallen (onderzoeks)verhalen, coachte studenten journalistiek, werkte heel plezierig samen met collega’s, en leerde heel veel op de werkvloer en tijdens cursussen. Maar het werd nooit mijn ding.

Terugkijkend ging ik altijd het beste op journalistiek buiten de traditionele journalistiek. Hoofdredacteur van Gebiedsontwikkeling.nu, gespreksleiding bij het Centre for BOLD Cities, begeleiden van jonge honden bij Erasmus Magazine en Fontys Journalistiek, lesgeven bij Hogeschool Rotterdam, radiomaken bij Operator Radio, interviewen bij Debatpodium Arminius, columnist bij Rotterdams Milieucentrum, en podcasts maken bij talloze maatschappelijke organisaties.

Dus daar wil ik mijn hernieuwde winkeltje van maken: ‘gewone’ vraagstukken journalistiek oplossen. Ik praat daarom met een theatermaker die voor zijn nieuwe stuk met een onderzoeksjournalist wil samenwerken. Ik werk mee aan een even megalomane als fascinerende docu over ‘s werelds grootste denkers die wereldproblemen oplossen. Ik doe media-onderzoek voor een maatschappelijk-activistisch collectief. Ik verzin een publicatie die hopelijk de mening van mensen verandert. Ik geef gevraagd kritiek op een verandertraject. En ik leid een handvol gesprekken, zowel publiek als intern.

En ik heb zin in veel meer, ook al weet ik nog niet precies wat. Dus als jij denkt: dit is precies wat ik zoek (of je hebt nog geen idee, maar je bent wel geïnteresseerd), laat het me weten, dan spreek ik met liefde met je af.

PS Mijn ultieme claim to fame was natuurlijk deze voorpagina, om vele redenen

juicyfields-lamborghini

Beleggers in nep wietbedrijf zien miljoenen in rook opgaan, Manon was een van hen: ‘Zo slim, zo overtuigend’

juicyfields-lamborghiniIk denk niet dat ik ooit eerder zo vaak getwijfeld heb aan een verhaal als over dit. Zat ik ernaast? Is alles gelogen? Zijn al mijn bronnen nep? Loopt zo meteen Ralph Inbar binnen? Maar sinds vandaag is ie er, op AD.nl: het grote onderzoeksverhaal over Juicyfields, een enorme wiet-oplichtingszaak vanuit onder meer hartje Amsterdam.

Samen met Lies Jansen loop ik sinds vorig jaar augustus (!) rond in een spiegelpaleis meets lunapark meets True Detective meets Snuf de Hond. Het begon met een tip, en 9 maanden later weten we nog steeds niet zeker hoe het in elkaar zit.

Gelukkig is er ook heel veel dat we wél weten. In een notendop: Juicyfields claimde sinds 2020 investeringsgeld van particulieren te gebruiken voor de productie en verkoop van medicinale wiet, in ruil voor beloftes over astronomische winsten. Het had daarvoor een hoofdkantoor (inclusief medewerkers, bedrijfsfeestjes en kekke merchandise) in Amsterdam, trok in 2022 plotsklaps de stekker eruit, liet drie failliete bv’s na, en nu is al het geld weg. Schattingen variëren van honderden miljoenen tot miljarden euro’s die verdwenen zijn.

Waarheen? Door wie? En welke rol speelde Nederland daarin? Daarvoor bezochten daarvoor het oude hoofdkantoor op het Rokin, spraken openbaar ministeries, politieteams en financiële autoriteiten in heel Europa, keerden kvk’s en faillissementsregisters ondersteboven, interviewden tientallen anonieme gedupeerden, ex-medewerkers en heimelijke informanten, spraken af door heel Nederland, werden met de Raad voor de Journalistiek bedreigd, liepen tientallen doodlopende zijsporen af, twijfelden een miljoen keer aan onze geestelijke gezondheid, en maakten wereldwijd vrienden en vijanden.

En nu is het klaar. Althans, voor nu. Niettemin willen we ook heel graag weten hoe het afloopt. Zitten er echt Russische cybercriminelen achter? Hoeveel geld staat er op de bevroren rekeningen in Litouwen en Cyprus? En gaat advocaat Lars Olofsson verlossing brengen? Wie het weet, mag het zeggen – en dan het liefst tegen ons.

PS Als je dit verhaal tof vindt, check dan ook vooral de sublieme podcast Cannabis Cowboys van Andreas Becker en Nicolas Martin van Deutsche Welle voor de onnavolgbare maar absurd intrigerende internationale mysteries rondom dit bedrijf.

civitas-christiana-2023-08-09

Dit is de extreem-conservatieve club die zich ook dit jaar verzet tegen lessen over seks

civitas-christiana-2023-08-09Het is een club die ik al jaren gefascineerd vanaf de zijlijn volg: Stichting Civitas Christiana, een radicaal-conservatieve katholieke club die het liefst Nederland terug ziet gaan naar de tijd van het Heilige Roomse Rijk. En dus ging ik voor Algemeen Dagblad op bezoek.

Civitas Christiana is tegen alles wat verandering in zich draagt: klimaatplannen, lgbtq-rechten, niet-westerse religies, Frans Timmermans (vooral die!), belasting, noem maar op. En dat zullen we weten ook, want de club verstuurt wekelijks duizenden en duizenden mails, brieven en boeken, en huurt ook regelmatig reclameborden langs snelwegen.

Een van hun favoriete haatobjecten is de Week van de Lentekriebels, de campagne van expertisecentrum Rutgers en de GGD om kinderen te informeren over gender en seksualiteit. Geslachtsverminking, pedofilie, gendergekte, volgens de stichting is er wel het nodige mis mee. Ze stuurde daarom een brief naar alle basisschooldirecteuren in Nederland om ze te waarschuwen. Een petitie om de week te verbieden werd al bijna 20 duizend keer ondertekend.

Ter voorbereiding op die nieuwe Lentekriebelsweek ging ik daarom op bezoek bij voorman Hugo Bos in hun drukkerij annex redactiekantoor in Veenendaal. Latijnse gezangen om 12 uur, plastic foetussen, petities om Geert Wilders bij de les te houden, maar ook een spoedcursus waarom homoseksualiteit het begin van het einde is.

Over dat laatste, en dan vooral de wetenschappelijke onderbouwing daarvoor, zetten onderzoekers Frans de Waal en Laura Baams héél veel vraagtekens. “Bos leeft blijkbaar nog in de jaren 50.’’