In 2013 en 2014 mocht ik adjunct-hoofdredacteur zijn van Petrochem, het vakblad voor de olie- en chemische industrie in Nederland en Vlaanderen. Onderdeel hiervan was dat ik regelmatig columns schreef voor dit magazine, dat gemaakt werd door Industrielinqs in Amsterdam. In mijn laatste column, net voor mijn afscheid van deze uitgeverij, verbaasde ik me over het gebrek aan visie bij één van de kopstukken in de Nederlandse chemische industrie.
Werner Fuhrmann, voorzitter van de Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie, claimde tijdens de jaarvergadering van deze belangenorganisatie namelijk dat de sector niet kon verduurzamen omdat de overheid haar niet te hulp kwam. Dat verbaasde me enorm, want ik dacht juist dat de chemie zelf het voortouw zou nemen en zo alle stakeholders zou inspireren om mee te gaan op deze reis. Maar nee.
De column, hieronder weergegeven, leverde niet alleen veel lezers op, maar ook bijval uit de sector én een stevige polemiek met de VNCI. Geen slechte score dus.
EINDE OEFENING VOOR DE CHEMIE?
Het klonk zo mooi toen ik het las. Colette Alma, directeur van de VNCI, het Financieele Dagblad van 13 juni uit hoe de Nederlandse chemische industrie de internationale concurrentiestrijd kan overleven én winnen. ‘Met grootschalige energiebesparing in de fabrieken, gebruik van hernieuwbare en duurzame grondstoffen, grootschalig hergebruik van materialen en bijvoorbeeld opslag of hergebruik van CO2. Zo kun je ook nieuwe en duurzame producten maken met veel exportpotentieel.’
Kijk aan! Een chemische industrie die niet klaagt over gebrek aan schaliegas, overvloed aan regelgeving en een onguur investeringsklimaat, maar die actief inzet op een oplossing: duurzaamheid en energie-efficiëntie. Zo’n hoopvolle boodschap hoor je niet vaak in deze traditionele, vaak defensief ingestelde sector.
Sprong naar voren
Vol verwachting zat ik dus bij de VNCI-jaarvergadering in Den Haag, gewapend met smartphone om het goede nieuws de wereld in te twitteren. Werner Fuhrmann, voorzitter van de belangenvereniging, zou namelijk in zijn jaarlijkse speech voortborduren op dit thema. Welke sprong naar voren zou de chemie voor ons in petto hebben? Massale overstap op groene grondstoffen? Zonnepanelen op elk fabrieksterrein? Of toch dat jaren in een kluis verstopte plan voor koude-kernfusie?
Fuhrmann begon goed. ‘Chemie moet gezien worden als een oplossing, niet als probleem.’ Nog zo één: ‘Business is sustainability and sustainability is business.’ Het bleek een drietrapsraket: ‘Duurzaamheid in de chemie is een kwestie van duizend bloemen laten bloeien.’
Mooi! Dus hoe gaan we dat doen? Nou, gewoon, dat doen we niet. Fuhrmann meldde namelijk dat het investeringsniveau in de Europese chemie te laag is. ‘Hierdoor is onze duurzaamheidsambitie niet haalbaar.’ Dag sprong naar voren. En het werd zelfs nog erger. Als het even tegenzit, meldde de voorzitter, dan gaat ook gewoon heel de fossiele chemie weg.
Chantage
En wie dat moet oplossen? De overheid natuurlijk! Want als zij nou eens schaliegas toestaat, dan kan de chemie weer winst maken en investeren in duurzaamheid. En doet de overheid dit niet, dan vertrekken we gewoon.
Kijk, zo ken ik de chemie weer.
Natuurlijk heeft Werner Fuhrmann een punt. Ja, de overstap naar een duurzame economie kost heel veel geld. Ja, de chemie kan een cruciale rol spelen in het verduurzamen van de wereld. En ja, de chemie heeft het zwaar. Maar om dan te zeggen: red ons, anders redden we u niet? Dat neigt eerder naar chantage dan naar de oplossingsmachine die de chemie claimt te zijn.
Waarom zetten de Exxons, Dows en AkzoNobels niet zelf de eerste stap? Want niet heel de chemie is zo defensief ingesteld. Neem Cas König, Plant Manager of the Year 2013 en directeur van ESD-SIC. Voor het Petrochem Platform ging hij samen met ons op bezoek bij Interface, een tapijtmaker die in 2020 klimaatneutraal wil opereren. En hoe doe je dat? Gewoon, een duidelijk doel stellen en zonder twijfel de weg daar naartoe bewandelen. En je maakt er nog winst bij ook!
In andere sectoren zijn de geluiden eveneens heel anders. Wij maken ook het magazine Duurzaam Geproduceerd, en wie de juni-editie daarvan openslaat, leest hoe onder meer Tata Steel en Coca-Cola aantoonbaar geld verdienen met verduurzaming. En ja, ook zij ondervinden stevige mondiale concurrentie en een moeilijk investeringsklimaat.
Wat houdt al die chemiegiganten dan tegen om dezelfde keuze te maken? AkzoNobel en DSM scoren jaar op jaar hoge ogen in de Dow Jones Sustainability Index. Maak die hoge notering waar, en neem in je slipstream de rest van de Nederlandse en Vlaamse chemie mee! Want één ding weet ik zeker: stil blijven zitten terwijl de wereld kantelt, betekent in ieder geval einde oefening.