Eind oktober, net voor de landelijke verkiezingen, leidde ik een publieksgesprek tussen Ani Zalinyan (kandidaat-kamerlid voor GL-PvdA) en Jurgen Nobel (staatssecretaris voor VVD) over woningbouw. De insteek was om niet de verschillen uit te lichten, maar de overeenkomsten te vinden. Dat lukte vaak niet, maar soms ook wel. Hieronder vind je het verslag dat ik daarover schreef.

Hoera! Politici zijn het niet overal over oneens

Ik kan ongelofelijk slecht tegen politieke debatten. We lijken collectief vergeten te zijn dat het doel van debat is om samen tot een grotere en betere waarheid te komen, en willen enkel aantonen dat de een he-le-maal gelijk heeft, en dat de ander er faliekant naast zit.

En we doen er ook alles aan om debatten kansloos te maken. Insprekers, wildcards, een-op-een-discussies, 2-minuten-formats, twintig sprekers, joelende toeschouwers: alles, echt álles om de driedimensionale complexiteit van het bestaan plat te slaan tot één, hooguit twee dimensies.

En wee je gebeente als je iets niet weet. Of, god verhoede, het met de ander eens bent en je tot een nieuw inzicht komt.

Dus het was met enig angst en beven dat ik in campagnetijd een politiek gesprek leidde tussen twee politici. Dat wilde ik wel proberen, omdat het geen debat moest worden, maar een gesprek, een gezamenlijke zoektocht, en dat over woningbouw, een onderwerp waar ik in de verte nog wel iets vanaf weet.

Ik deed dat gesprek deze maand met Ani Zalinyan van GroenLinks-PvdA en Jurgen Nobel van VVD. Het was een prachtige plek: de aula van het Kaj Munk College, een middelbare school in Hoofddorp. Het was helemaal zoals je je zoiets voorstelt, inclusief linoleum, koffie uit thermoskannen en gevulde koeken, aangevuld met vijftig bezoekers, twee politici, en een gespreksleider.

Natuurlijk was het niet altijd écht een gesprek. Want hoe constructief en socratisch je ook over een onderwerp wilt praten, als je bij een politicus niet oplet, eindigt het alsnog altijd in het contrast, en vrijwel nooit in de consensus. Jurgen kon het niet laten om de huurwet van Hugo de Jonge af te fakkelen, Ani kon haar wantrouwen voor de markt niet verstoppen.

En dat is prima. Verschil moet er zijn. En er werden ook veel zaken wél duidelijk, en vermoedelijk duidelijker dan wanneer het enkel een debat was.

1 (en dit was ook gelijk het grootste inzicht voor mezelf): de uitspraak ‘stenen hebben geen ideologie’ is dood. Als er iets duidelijk werd, is dat ideologie er echt toe doet om te bepalen hoe je de problemen met de woningmarkt wilt oplossen. Het zijn vaak cliché’s, maar niet zonder reden. Denk aan (en je mag zelf verzinnen welke partij bij welke opvatting hoort) huren vs kopen, markt vs overheid, bouweisen vs efficiëntie, leegstandbelasting vs vrije bezitskeuze, corporaties vs private sector, en sociale woningbouw vs verhuisketens (en nog iets met asielzoekers, ik begin er maar niet aan). Er valt de 29e dus echt iets te kiezen zonder naar extreme partijen te grijpen.

2: de woningmarkt is een veelkoppig monster, en er gelden dus ook geen waarheden, hoe technisch je het ook brengt. Vanuit hetzelfde vertrekpunt kun je – op basis van ideologie – op compleet andere uitkomsten en oplossingen uitkomen, zonder ook maar iets in te leveren qua geloofwaardigheid

3: op de vraag ‘welk nieuwe inzicht heb je vanavond opgedaan?’ kwam van slechts één bezoeker een reactie (namelijk dat hij nog meer was gaan inzien hoe belangrijk een voorspelbaar en stabiel politiek klimaat is om woningen te kunnen bouwen). Blijkbaar is het een onderwerp waarin je al snel vastzit in je eigen denken en opvattingen.

Gelukkig waren er ook absoluut zaken te ontwaren waarover Ani en Jurgen (en daarmee grosso modo het hele constructieve midden) hetzelfde denken

a: er is een langetermijnvisie nodig over wat we willen en onder welke voorwaarden (zodat de markt hierop kan inspringen en op basis van die eisen en grenzen kan besluiten hier werk van te maken, zonder angst op een later moment weer afgestraft te worden op basis van eisen en wensen die eerder nog niet bestonden)

b: het nieuwe kabinet moet veel werk maken van de randvoorwaarden, zoals het realiseren van stikstofruimte, voldoende elektriciteit en schoon water

c: niemand is tegen het vervangen van landbouwgrond voor woningbouw, mits onder de juiste en eerlijke voorwaarden

Dus er is hoop, lieve mensen, hoezeer debatten er ook voor zorgen dat je denkt dat de politiek een ideologisch onverenigbare chaos vormt. Laat mij de laatste zijn om stemadvies te geven, maar gun mij deze ene suggestie: wil je oplossingen, stem dan op een partij die samen met anderen iets wil bereiken en over de eigen schaduw heen kan springen.

Bonustip voor de toekomst: Ani was zo slim om een lastige vraag te beantwoorden door deze terug te geven aan mij. Lieve politici, doe dit gerust vaker. Opeens wordt dan duidelijk hoe onmogelijk sommige vragen te beantwoorden zijn, want vragen verzinnen is zo oneindig veel makkelijker dan beantwoorden. Ik ga die tactiek onthouden voor als ik zelf een keer in zo’n positie kom.